Rusya
Bulgaristan ve Çekya’daki silah fabrikası patlamalarında Rus istihbaratı izi
Rusya ile Ukrayna arasında 2014 yılındaki savaşla bağlantılı olarak Çekya ve Bulgaristan’daki silah fabrikalarında yaşanan patlamaların gizemi yavaş yavaş çözülmeye başlıyor. 2014 yılındaki patlamaların, bu ülkelerin Ukrayna’ya silah ve mühimmat satmaması için Rus istihbaratının kötü şöhretli birimi ‘29155’in sabotajıyla gerçekleştiği belirtiliyor. Rus istihbaratının Ukrayna’ya satış yapan bir Bulgar silah tüccarını da zehirlediği belirtiliyor.

Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan gerilim uzun süredir gündemi meşgul ederken, Çekya’nın geçtiğimiz hafta 18 Rus diplomatı istihbarat faaliyetlerinde bulundukları gerekçesiyle sınır dışı etmesi büyük yankı uyandırdı. Çekya, bu diplomatları 2014’te ülkedeki bir mühimmat deposunda meydana gelen patlamada rol almakla suçlarken, Rusya iddiaları ‘temelsiz ve absürd’ olarak nitelemişti. Ancak aynı dönemde Bulgaristan’daki silah fabrikalarında meydana gelen üst üste üç patlamada da Rus istihbarat servisi GRU’nun izi olduğu ortaya çıktı.
Bulgaristan’daki silah depolarında art arda üç patlama
ABD destekli Radio Free Europe, yayınladığı bir haberde 2014 yılında Bulgaristan’daki silah fabrikalarında meydana gelen üç ayrı patlamada Rus istihbarat servisi GRU’ya bağlı Birim 29155’in olduğu şüphelerini güçlendirdi. Aynı birimin Bulgar silah tüccarı Emilian Gebrev’in zehirlenmesinden de sorumlu olduğu belirtiliyor.

Gizemi çözülmemiş patlamalar Bulgaristan’da 28 Şubat 2014’te, Sofya’nın doğusundaki Kazanlık’taki Arsenal silah kompleksinde meydana gelen patlamada, barut üretilen bir atölye kısmen tahrip edildi. Olayda bir kişi hayatını kaybetti. Bundan 6 ay sonra, 8 Ağustos’ta Bulgaristan’ın güneybatısındaki Kostenets’teki TEREM-Çar Samuil askeri fabrikasında meydana gelen bir dizi patlamada 10 kişi yaralandı.
İki aydan daha kısa bir süre sonra ise, 1 Ekim’de, Gorni Lom’daki Midzhur fabrikasındaki Bulgar mühimmat tesisindeki patlamada 15 kişi öldü ve 2 kişi yaralandı. Aralık ayının üçüncü haftasında, Bulgaristan’ın güneyindeki Maglizh’de özel bir mühimmat ve av cephane imalat şirketi, bir kişinin hayatını kaybettiği açıklanamayan patlamaya şahit oldu. Daha sonra, 21 Mart 2015 akşamı, saat 19:30 sularında, İganovo’daki küçük Bulgar köyünde tanksavar cephaneleri, uçaksavar füzeleri ve diğer silahların üretildiği devlete ait bir tesis olan Vazov Makine İmalat Fabrikası’ndaki patlamalar yaşandı.
Bundan sadece üç hafta sonra, 14 Nisan’da şafak sökmeden hemen önce, köy yine aynı tesisteki patlamalarla sarsıldı ve genişleyen kompleksin bir bölümünü kısmen yok etti. 2014 yılındaki patlamalar ile 2015 yılındaki olaylar birbirine çok benziyordu. Bulgar savcıları patlamaların nedenini araştırdı, ancak yalnızca 1 Ekim 2014’te Gorni Lom’daki patlamadaki dört zanlıya ulaşıldı ve bunlar daha sonra beraat etti. Diğer soruşturmalara ne olduğu hakkında kamuya açık bir bilgi yok.
Bulgar makamları, Çekya’da ortaya çıkan veriler ışığında tüm bu patlamaları yeniden soruşturma kararı aldı. 2015 ilkbaharında Vazov fabrikasında meydana gelen patlamalar sırasında, Rus istihbarat servisi GRU ajanları olduğuna inanılan en az 6 Rus vatandaşının düzenli olarak Bulgaristan’a gelip gittiği ortaya çıktı. Ayrıca, ilk olarak açık kaynak araştırma kuruluşu Bellingcat tarafından derlenen uçuş verileri ve GPS izleme bilgileri, 2014 patlamalarının tarihlerine yakın bir şekilde Bulgaristan’a girip çıktığı iddia edilen başka bir GRU ajanını gösteriyordu.
Çekya Başbakanı Andrej Babis 2014 yılındaki patlamalarla ilgili GRU’nun seçkin ve kötü şöhretli Birimi 29155’i suçlamıştı. Aynı birim ayrıca Emilian Gebrev adlı bir Bulgar silah tüccarının ölümcül bir şekilde zehirlenmesiyle bağlantılı olmakla suçlanmıştı. Gebrev, Vazov fabrikasında meydana gelen patlamalardan sonra zehirlenmişti.

Patlamalar, Rusya’nın 2014 yılında Ukrayna’nın Kırım Yarımadası’nı işgal etmesi ve ilhak etmesi ile Doğu Ukrayna’da Rusya destekli ayrılıkçılarla yaşanan savaşın patlak verdiği dönemde meydana geldi. O zamanlar, Ukrayna silahlı kuvvetleri çok kötü bir durumdaydı; organizasyon ve eğitim eksikliği yaşıyordu ve silah ve teçhizat eksikliği nedeniyle tükenmişti. Ukrayna ordusu, aralarında Rus askerlerinin de olduğu daha donanımlı ve daha iyi eğitimli savaşçıların saldırılarını engellemek için silah ve mühimmat bulmakta zorlandı.
Bulgaristan, oldukça büyük bir silah imalat ve ticaret endüstrisine sahip. Bulgaristan, bugüne kadar aksi yönde pek çok kanıt ortaya çıkmasına rağmen Rusya-Ukrayna savaşında oynayabileceği herhangi bir rol olduğunu reddediyor ve buna “Ukrayna içi bir çatışma” diyor. Rus ajanlar patlamalarla aynı anda Bulgaristan’a geldi Bellingcat internet sitesi tarafından yayınlanan uçuş izleme verilerine göre Vladimir Popov takma adını kullanan Rus vatandaşı Vladimir Moiseyev, 2014 yılında en az dört kez ve 2015 yılında bir kez Bulgaristan’a seyahat etti. Bütün bu geziler, çeşitli mühimmat ve silah fabrikalarındaki patlamaların olduğu günlerde meydana geldi.
Karadağ, 2016’da ülkedeki başarısız darbe girişiminden GRU’yu ve Vladimir Moiseyev’i sorumlu tutmuştu. Bu arada, uçuş verilerine göre, Şubat ve Nisan 2015’ten itibaren daha sonra askeri istihbarat olduğu iddia edilen en az 6 Rus vatandaşının Bulgaristan’a girip çıktığı biliniyordu. Bu kişiler arasında Sergey Fedotov ve Sergey Pavlov takma adlarını kullanan ve Sofya’ya seyahat eden Denis Sergeyev ve Sergey Lyutenkov da vardı.
Uçuş verilerine göre, Georgy Gorshkov takma adını kullanan Yegor Gordiyenko adlı bir diğer ajan da, Denis Sergeyev ile birlikte Bulgaristan’ın Karadeniz kıyısındaki Burgaz kentine Nisan 2015’te gelmişti.
Bulgar silah tüccarını zehirlediler
İkilinin Bulgaristan’a gelişleri Bulgar silah tüccarı Emilian Gebrev’i neredeyse öldüren zehirlenme olaylarına denk geldi. Gebrev’in oğlu da aynı tarihlerde ölümcül bir şekilde zehirlenmişti. Ancak her ikisi de kurtuldu. Bulgar müfettişler Gebrev’in “tanımlanamayan bir organofosfor maddesiyle sarhoşluk” kurbanı olduğunu açıkladı. Ancak asıl madde tam olarak tespit edilemedi ve davada da çok fazla ilerleme kaydedilmedi.

Skripal davasıyla benzerlik
Bundan üç yıl sonra, eski bir Rus askeri istihbarat subayı Sergey Skripal ve kızı Sovyet üretimi Novichok adlı güçlü bir sinir ajanına maruz kaldıktan sonra neredeyse ölüyordu. İngiliz polisi daha sonra zehirlenme olayıyla ilgili olarak iki Rus vatandaşını suçladı. Bu kişiler, daha sonra ABD ve İngiliz yetkililer tarafından Birim 29155’in üyeleri olarak tanımlandı. Skripal’i zehirleyenlerin, Bulgaristan’a seyahat ettiği iddia edilen GRU ajanları aynı birimden olduğu öne sürülüyor.
Çek polisi, Skripal’in zehirlenmesi nedeniyle İngiltere’de aranan iki kişiyle aynı isme sahip 2 Rus hakkında tutuklama emri çıkardı ve Çek polisi tarafından yayınlanan fotoğraflar İngilizlerin kullandığı fotoğrafların aynısı. Şubat 2019’da, Bulgar araştırmacılar Gebrev zehirlenmesiyle ilgili soruşturmalarını yeniden açtılar. Dönemin Başsavcısı Sotir Tsatsarov, Skripal zehirlenmesiyle bağlantılı şüpheli bir Rus istihbarat görevlisinin Nisan 2015’te Bulgaristan’da olduğunu söyledi. Gebrev daha sonra savcılara, kendisini zehirlemek için kullanılan maddenin Novichok’a benzer olabileceğine inanmak için nedenleri olduğunu söyledi.
Gebrev, zehirlenmesiyle ilgili olarak Rusya’yı suçlamadı, ancak bir Rus ajanının olaya karıştığına dair raporların onu şaşırtmadığını söyledi. Aralık ayında, Bulgar yetkililer zehirlenme olayıyla ilgili soruşturmada 5 GRU ajanının isminin geçtiğini iddia etti ve ertesi ay gıyaben 3 Rus vatandaşını suçladıklarını bildirdi. Savcılar, takma isim kullanan üç kişiyi ortaya çıkardı. Birkaç gün sonra ise Bellingcat, sızdırılan bir Rus personel veri tabanını kullanarak bu kişilerin gerçek kimliklerini tespit etti.
Çekya’daki patlamalar
GRU içindeki ‘Birim 29155’, Çekya Başbakanı Andrej Babis tarafından 17 Nisan’da ülkenin doğusundaki en az bir silah deposundaki patlama olayına karışmakla suçlandı. Çekya’daki mühimmat deposu, Ukrayna ile bir silah satış anlaşması yapmayı planladığı iddia edilen Emilian Gebrev ile bağlantılıydı. Ancak Gebrev bu iddiaları yalanladı. Buna karşın üst düzey bir eski Ukraynalı istihbarat yetkilisi, o sırada Ukrayna’nın bir Bulgar silah tüccarı ile çalıştığını doğruladı.
Eski Bulgaristan Savunma Bakanı Todor Tagarev, Çekya’nın açıklamalarının ve Avrupa’daki GRU ajanlarıyla ilgili yeni verilerin ardından Bulgaristan’daki patlamalarla ilgili kesinlikle yeni bir soruşturma yapılması çağrısında bulundu. Radio Free Europe’e konuşan Tagarev, “Silah endüstrisi tehlikeli ve kazalar oluyor. Ancak üretim süreçleri öyle yapılandırıldı ki, bir kaza durumunda minimum hasarla sonuçlanır. Ancak iki yıldan kısa bir süre içinde altı patlama olması bunu zaten çok şüpheli hale getiriyor.” dedi.
Tagarev, “Rusya’nın Bulgaristan’daki çıkarlarının ne olduğunu, silah satışları ve ihracatı konusundaki politikamızın bazen Rusya’nın çıkarlarıyla nasıl çeliştiğini bilince, bir Rus müdahalesi olması bana mantıksız görünmüyor” dedi.
Kaynak: ortadoğuhaber.com
Rusya
“Belki de hiç bulunamayacak kayıp insanlar var”

The Independent: “Ukrayna’da belki bir daha asla bulunmayacak onbinlerce kayıp insan”
The Independent’ın Ortadoğu muhabiri Bel Trew:
“Gerçek şu ki, Ukrayna’daki on binlerce kayıp insandan bazıları hiçbir zaman bulunamayabilir. Bu da geride kalan ailelerin en büyük korkusu, düşünülemeyeni kabullenmek.
Putin’in Ukrayna’yı istilasının ilk zamanlarında, ülkenin dört bir yanında tanıştığım ailelerin tekrarladığı en yürek parçalayıcı yakarışlardan biri, kayıp sevdiklerini bulmak için yardım istemekti. Kiev’den Herson’a kadar Rus güçlerinin ve vekillerinin bulunduğu her yerde insanlar sırra kadem basmaya başlamıştı. İşe son hareketlerini izlemeye, tanık ifadelerini bir araya getirmeye ve nereye gitmiş olabileceklerine dair herhangi bir ipucu bulmaya çalışarak başladık.
Ancak bazıları öylece ortadan kayboldu. Bu belki de en acımasız kaderdir. Ne bilgi, ne belge, ne Minotor’un labirentinde gezinmek için ip, ne Hansel ve Gretel’in ekmek kırıntıları var; sadece sessizlik ve hiçlik.
İşte bu nedenle bu konunun canlı tutulması ve uluslararası toplumun savaş esirlerinin, gözaltında tutulan sivillerin, toplu mezarların ve bulundukları yerlerin tam listesini talep etmeyi sürdürmesi gerek. Bu nedenle Rusya’nın en azından Cenevre Sözleşmeleri’ne saygı göstermesi ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi’ne (ICRC) nerede tutulurlarsa tutulsunlar tüm savaş esirlerine erişme, adlarını öğrenme ve ailelerini bilgilendirme imkanı vermesi gerekiyor.
ICRC’ye göre şimdiye kadar durum böyle olmadı. Son birkaç hafta içinde, insanların neden ortadan kaybolduklarını ve nereye gitmiş olabileceklerini araştıran bir video belgesel ve iki metin araştırması yayımladık.
İlk olarak, şubatta Rus vekil askerler tarafından o zamanlar kuşatma altında olan ve şimdi işgal altında bulunan Mariupol kenti çevresinden alınan sivilleri tutmak için kullanılan bir sürgün yeri olan, işgal altındaki topraklardaki Olenivka cezaevine baktık. Siviller binayı onarmaya zorlandıktan sonra, Mariupol’un düşmesinin ardından teslim olan savaş esirleri için ana merkez haline geldi.
Araştırmaya ilk başladığımızda Olenivka ismi belirsizdi ve çaresiz akrabaların ağzında yeni bir kelimeydi. Geride kalanlar hakkında bilgi veren bir grup insan serbest bırakılmaya başlayana kadar kimse bunu duymamıştı. Bu gizemli yerde işkence, zorla çalıştırma, keyfi gözaltı ve zorla kaybedilenlerden bahsettiler.
Bu, Rusya’nın 53 Ukraynalı savaş esirinin büyük bir patlamada hayatını kaybettiğini açıkladığı temmuza kadar böyleydi. Ve bir anda dünya medyasının ilgi odağı haline geldi.
Yakın zamanda serbest bırakılan 4 eski sivil tutuklu ile görüştük. Bu kişiler sadece hapishaneyi ve içindeki korkunç koşulları anlatmakla kalmayıp, Moskova’nın Kiev’in kendi savaş esirlerini susturmak için bombaladığı yönündeki iddialarına da şüphe uyandırdılar. Bazı kanıtlar, kasıtlı ve acımasız bir sahte bayrak saldırısına işaret ediyor.
Ardından, işgal altındaki Ukrayna’da hapishaneye kadar izini süremediğimiz sivillerin gizemli kayboluşlarını araştırdık. Bunlardan 6’sını Rusya’da tespit ettik, sivillerin Rusya’daki hapishanelere götürüldükleri ve artık sıkça kullanılan üç güzergâhın taslağını çıkarmayı başardık; Belarus üzerinden kuzeybatı, Ukrayna sınırındaki kamplar üzerinden kuzeydoğu ve Kırım’ın güneyi.
Hem Rus hem de Ukraynalı yetkililer, savaşın başlamasından bu yana 2 milyon Ukraynalının tartışmalı “filtrasyon” süreciyle Rusya’ya taşındığını söylüyor.
Aradığımız kişilerden çok küçük bir kısmı, fiziksel ve zihinsel olarak çökmüş halde, kaybolan diğer kişilere ait bilgi kırıntıları ve olası savaş suçlarına ilişkin tanıklıklarla birlikte yeniden ortaya çıktı.
Diğerlerinden bir daha haber alınamadı ama serbest bırakılanlar tarafından işgal altındaki topraklardaki ve Rusya’daki hapishanelere yolculukları sırasında fark edildiler. Kayıplar ağında kaybolan bizler, haber alınamayan iki kişinin yerini saptayıp ailelerini bilgilendirmeyi bile başardık.
Amerika
Çin gazetesi Global Times: ABD, Ukrayna’nın zaferinin değil, dünyayı kaosa sürüklemenin peşinde

“ABD’nin Ukrayna’ya verdiği silahların seviyesini yükseltmesi dış politikasındaki bencilliği açık ediyor” başlıklı bir makaleye yer veren Global Times, Kiev yönetiminin Rusya’ya karşı ağır silah tedariki talebine Washington’ın yanıtı üzerinden değerlendirmelerde bulundu.
Çin gazetesi, ABD Başkanı Joe Biden’ın The New York Times’ta yayımladığı makalede, Ukraynalılara Ukrayna içinde kilit hedefleri daha isabetli vurma imkanı sağlayacak daha gelişmiş roket sistemleri ve mühimmat tedarik etme kararını teyit ettiğini hatırlattı.
Bu da gözlerin Kiev’in talep ettiği Yüksek Hareket Yetenekli Topçu Roket Sistemi M124 HIMARS’a çevrilmesine yol açtı.
Birkaç gün sonra devlet kanalı Rossiya-1’e konuşan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Washington’ı, Kiev’e gelişmiş roket sistemleri vermesi halinde, ‘yeni hedefleri vuracaklarına’ dair uyardı. Putin, Kiev’e yeni silah teslimatlarının amacının ‘çatışmayı uzatmak’ olduğunu sözlerine ekledi.
Rusya Devlet Başkanı, yeni hedeflerle hangilerini kastettiğini belirtmedi. Global Times’a konuşan Pekin merkezli askeri uzman Song Zhongping, ‘yeni hedeflerin hem Ukrayna içinde hem de dışında olabileceğini’ söyledi.
Global Times da “Rusya-Ukrayna çatışmasının sonu yok gibi görünüyor. ABD başından beri Ukrayna’ya daha gelişmiş ve daha ağır silahlar göndererek durumu tırmandırıyor. ABD, alenen biliyor ki, Rusya ile Ukrayna arasında uzun süreli çatışmanın kendi çıkarlarına hizmet ediyor. Rusya ile Ukrayna uzlaşmaya varmadıkça, Rusya zayıflayacak ve daha fazla belirsizlikle karşı karşıya kalacaktır” yorumunu yaptı.
Gazeteye konuşan Pekin Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Okulu doçenti Xu Liang, ABD’nin Ukrayna’ya askeri yardımının ‘nitelik değiştirdiğini’ belirtti. Xu, “ABD’nin askeri yardımı, Ukrayna’nın Rusya ile çatışmayı kazanmasına yardım etmeye yönelik orijinal hedefini çok aştı. Ulusal çıkarlarını göz önüne alan ABD’nin Ukrayna’ya askeri yardımı küresel güç mücadelesine yönelik stratejik hedefine uygun hale getirildi” dedi.
“Bencillik her zaman Amerikan dış politikasının alameti farikası olmuştur ve süregiden Ukrayna çatışması bunun en iyi göstergesidir. kendi çıkarlarını göz önünde bulunduran ABD, ne ‘müttefiki veya ortağı’ olmasıyla böbürlendiği ülkelerin kalkınması için herhangi bir sorumluluk üstlenir ne de onların halklarının refahını umursar” eleştirisini getiren Global Times, “Ukrayna krizi uzadıkça, ABD, çözüm anahtarına sahip olmasına rağmen, Rusya ile Ukrayna arasındaki gerilimi artırmaya ve barışçı çözüme daha fazla engel oluşturmaya devam ediyor” saptamasını yaparak şöyle devam etti:
“Diğer deyişle ABD, dünyadaki hegemonyasını sürdürmek için Ukrayna krizinden yararlanmaya çalışıyor. ABD’nin küresel liderlik rolü şimdiden sarsıldı. Suriye’den çekilmesinden Afganistan’daki fiyaskosuna ve Ukrayna’daki mevcut hesaplarına kadar, ABD her zaman durumu perde arkasından kontrol etmek ve sıfıra sıfırın semeresini toplamak ister ki, bu sadece kendisini giderek daha az güvenilir kılıyor ve bir zamanlar üzerine yerleştirdiği küresel hegemonya sunağından aşağı sürüklüyor.”
“Dikkatlice hesap yapan ABD, kriz sırasında bir ‘seyirci’ gibi davranmak ve diğer ülkelerin kaynaklarını tükettiğini görmek istiyor. Ancak durum ABD’nin kontrolü dışında evriliyor. Ne de olsa Ukrayna krizi, ABD hegemonyasının ve yalnızca ABD tarafından tanımlanan küresel düzenin kusurunu yansıtıyor. ABD bir yandan dış politikasını zorla dayatıp diğer ülkelerin güvenlik kaygılarını görmezden geliyor, diğer yandan gücü küresel düzeni sürdürmeye yetmediğinde, dünyaya sadece kargaşa getirip mağdur rolü oynuyor.”
“Mayıs ayı sonlarında düzenlenen ilk Avrasya Ekonomik Forumu’nda Putin, bağımsız politika izleyen ülkelerin küresel sürecinin hiçbir dünya polisi tarafından durdurulamayacağını söyledi. Song, ‘ABD, artık dünya polisi gibi davranmadığında, bunun, artık Washington’ın küresel bir hegemon olmadığı ve dünyanın tek kutuplu kalmayacağı anlamına geldiğini’ söyledi. Washington’un Putin’in uyarısını ciddiye alması ve 3. Dünya Savaşı’nı tetiklememesi gerekiyor. Artık diğer ülkelere dikte edebilen ve dünya düzenini tanımlayabilen tek güç konumunda olmadığını anlamalı.”
Rusya
Rus ve Suriye jetlerinden ‘temsili hava saldırısı’ tatbikatı

İzvestiya gazetesi Rusya ve Suriye askeri uçaklarının ortak bir tatbikat gerçekleştirdiklerini duyurdu. Haberde, “iki ülke askeri pilotlarının, temsili bir düşmandan gelen hava saldırılarını püskürtmek için ortak bir tatbikat yaptıkları” belirtildi.
Rusya Savunma Bakanlığı, tatbikatta Rusya’yı temsil eden Su-24m, Su-34, Su-35s uçaklarının mürettebatını ve Suriye’den katılan MIG-23ml ve MIG-29 savaş uçaklarının pilotlarının görüntülerini yayınlandı.
Tatbikata Rus pilotlar, Rusya’nın Suriye’deki Hmeymim hava üssünden, Suriyeli pilotlar ise Şam yakınlarındaki Seikal ve Doumeyr hava limanlarından havalanarak katıldı.
İzvestiya’nın haberine göre, tatbikat sırasında, iki Su-35 ve altı Suriye MiG’i, ülkenin hava sahasını ihlal eden temsili düşman uçakları ve İHA’larla hava muharebesine girdi. Suriyeli pilotlar, Rus uçaklarını desteği altında operasyon yaptı ve hedefleri vurdu. Tatbikat sırasında hedeflere güdümlü havadan havaya füzeler fırlatıldı.
Ayrıca iki ülkenin pilotları, Golan Tepeleri’nin yanı sıra Suriye Arap Cumhuriyeti’nin güney, doğu ve kuzey kısımları boyunca ortak devriyeler gerçekleştirdi.
Yorumlar